مقدمه
کار در ارتفاع به هر فعالیتی اطلاق می‌شود که در سطحی بالاتر از زمین انجام شود و خطر سقوط افراد یا اشیاء وجود داشته باشد.
یکی از ابزارهای مهم در این زمینه، داربست است که برای پشتیبانی از کارگران و تجهیزات در هنگام انجام عملیات ساختمانی، تعمیرات و نگهداری استفاده می‌شود.
در این مقاله، به بررسی انواع داربست، نکات ایمنی، خطرات احتمالی و استانداردهای لازم در کار در ارتفاع می‌پردازیم.
۱. انواع داربست و کاربردهای آن
داربست‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که بسته به نوع پروژه، شرایط محیطی و نیازهای ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۱.۱. داربست فلزی (Steel Scaffolding)
این نوع داربست از لوله‌های فلزی ساخته شده و به دلیل استحکام و دوام بالا، برای پروژه‌های ساختمانی و صنعتی استفاده می‌شود.
✔ مزایا:
مقاومت بالا در برابر بارهای سنگین
امکان مونتاژ و دمونتاژ سریع
عمر طولانی
❌ معایب:
وزن بالا
نیاز به تخصص برای نصب و برچیدن
✔ کاربردها:
پروژه‌های ساختمانی بلندمرتبه
پروژه‌های صنعتی و پالایشگاهی
بازسازی و تعمیرات ساختمان‌های بزرگ
۱.۲. داربست چوبی (Timber Scaffolding)
این نوع داربست بیشتر در گذشته کاربرد داشته و امروزه به دلیل ایمنی پایین، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
✔ مزایا:
هزینه کمتر نسبت به داربست فلزی
مناسب برای پروژه‌های کوچک
❌ معایب:
استحکام و دوام پایین
خطر آتش‌سوزی بالا
✔ کاربردها:
تعمیرات جزئی و موقتی
پروژه‌های ساختمانی سنتی
۱.۳. داربست معلق (Suspended Scaffolding)
در این نوع، داربست از سقف یا سازه‌های بالایی آویزان می‌شود و برای کار در ارتفاعات زیاد استفاده می‌شود.
✔ مزایا:
مناسب برای نماکاری، رنگ‌آمیزی و تعمیرات نمای ساختمان
کاهش نیاز به فضای اضافی در زمین
❌ معایب:
نیاز به سیستم‌های ایمنی اضافی
وابسته به استحکام سازه نگهدارنده
✔ کاربردها:
شست‌وشو و تعمیر نمای ساختمان
نصب شیشه و پنل‌های خارجی
۱.۴. داربست متحرک (Mobile Scaffolding)
این نوع داربست دارای چرخ‌هایی است که امکان جابه‌جایی آن را آسان می‌کند.
✔ مزایا:
مناسب برای فضاهای داخلی و خارجی
امکان حرکت آسان بدون نیاز به باز و بسته کردن مجدد
❌ معایب:
محدودیت در ارتفاع و بارگذاری
✔ کاربردها:
نقاشی و تعمیرات داخلی ساختمان
نصب تجهیزات سبک در ارتفاع
۲. نکات ایمنی در نصب و استفاده از داربست
ایمنی در کار با
داربست یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید رعایت شود. برخی از مهم‌ترین نکات ایمنی عبارت‌اند از:
✔ بررسی محل نصب داربست:
سطح زمین باید صاف و محکم باشد.
از قرار دادن داربست روی خاک نرم یا سطوح لغزنده خودداری کنید.
✔ نصب صحیح داربست:
تمام قطعات داربست باید به درستی متصل و قفل شوند.
از مهارهای محکم برای جلوگیری از واژگونی استفاده شود.
✔ استفاده از تجهیزات ایمنی:
استفاده از کمربند ایمنی (هارنس) برای کارگران الزامی است.
کفش ایمنی و دستکش‌های مقاوم در برابر لغزش توصیه می‌شود.
✔ بازرسی مداوم:
قبل از شروع کار، داربست باید از نظر استحکام و ایمنی بررسی شود.
داربست‌های فلزی باید از نظر زنگ‌زدگی و استهلاک چک شوند.
✔ ممنوعیت استفاده در شرایط نامساعد جوی:
در باد شدید، بارندگی یا یخ‌زدگی از داربست استفاده نکنید.
۳. قوانین و استانداردهای ایمنی در کار در ارتفاع
برای کاهش خطرات ناشی از کار در ارتفاع، رعایت استانداردهای ایمنی ضروری است. برخی از مهم‌ترین استانداردها شامل موارد زیر می‌شوند:
✔ استاندارد OSHA (اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا):
تمام کارگران در ارتفاع بالاتر از ۲ متر باید از تجهیزات ایمنی استفاده کنند.
داربست‌ها باید حداقل ۴ برابر بار موردنظر را تحمل کنند.
✔ استاندارد ISO 9001 و 45001:
مربوط به مدیریت کیفیت و ایمنی در کارهای صنعتی و ساختمانی.
✔ دستورالعمل‌های HSE (بهداشت، ایمنی و محیط زیست):
شامل آموزش‌های لازم برای کار در ارتفاع، استفاده از تجهیزات ایمنی و بررسی ریسک‌ها.
۴. خطرات کار در ارتفاع و روش‌های پیشگیری
برخی از خطرات کار در ارتفاع و راهکارهای پیشگیری از آن‌ها:
۵. جمع‌بندی
کار در ارتفاع و استفاده از داربست نیازمند رعایت استانداردهای ایمنی و استفاده از تجهیزات مناسب است.
انتخاب نوع داربست بر اساس نیاز پروژه، شرایط محیطی و سطح ایمنی مورد نظر، اهمیت زیادی دارد. با رعایت نکات ایمنی و استفاده از تجهیزات محافظتی، می‌توان از حوادث و خطرات احتمالی جلوگیری کرد و بازدهی کار را افزایش داد.
📌 لینک‌های داخلی پیشنهادی:
